ผักกะแยง คือผักอะไร มีประโยชน์ขนาดไหน
ผักกะแยง คือผักอะไร มีประโยชน์ขนาดไหน
ผักกะแยง คือผักอะไร มีประโยชน์ขนาดไหน ผักกะแยง คือผักอะไร มีประโยชน์ขนาดไหน ผักกะแยง มีถิ่นกำเนิดในหลายประเทศ เช่น ไทย ลาว กัมพูชา จีนตอนใต้ ภูฏาน เวียดนาม ศรีลังกา ฟิลิปปินส์ อินเดีย และยังพบว่ามีการกระจายพันธุ์ไปยังประเทศญี่ปุ่น เกาหลี ไต้หวัน
รวมถึงทางตอนเหนือของออสเตรเลียอีกด้วย ส่วนในไทยจะพบผักกะแยงได้ทุกภาค แต่จะพบมากในภาคอีสานและภาคเหนือ ผักกะแยงเป็นผักที่พบได้ตามบริเวณชื้นแฉะ ริมคันนา จึงถูกจัดให้เป็นวัชพืชในนาข้าว โดยผักกะแยงยังมีชื่อเรียกอื่น ๆ ตามภูมิภาคด้วย
เช่น ภาคอีสานเรียกกะออม อีออม ภาคเหนือเรียกผักพา ส่วนภาคกลางเรียกผักแขยง และยังมีชื่อเรียกอื่น ๆ อาทิ ผักคะแยง ผักลืมผัว ผักควันเข้าตา ผักอีผวยผาย หรือในชื่อจีนแต้จิ๋วว่า จุ้ยหู่โย้ง และจีนกลางเรียกสุ่ยฝูโหยง ส่วนภาษาอังกฤษผักกะแยง คือ Rice Paddy Herb
ส่วนชื่อวิทยาศาสตร์ของผักกะแยง คือ Limnophila aromatica (Lam.) Merr. จัดอยู่ในวงศ์เทียนเกล็ดหอย (PLANTAGINACEAE) ผักชนิดนี้จำแนกตามหลักทางพฤกษศาสตร์ได้ 2 ชนิดด้วยกัน คือ Limnophila aromatica (Lam.) Merr. และ Limnophila geoffrayi Bonati. ซึ่งเป็นชนิดต้นเล็กที่พบได้มากทางภาคอีสานผักกะแยง ลักษณะทางพฤกษศาสตร์เป็นอย่างไร
ผักกะแยง ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Limnophila geoffrayi Bonati ซึ่งพบในภาคอีสาน เป็นพืชล้มลุกเนื้ออ่อน ช่วงอายุสั้นเพียงปีเดียว มีความสูงประมาณ 10-35 เซนติเมตร ลำต้นเรียวยาว ตั้งตรง อวบน้ำ แต่ข้างในลำต้นจะกลวง รอบ ๆ ลำต้นมีขนหนาแน่น ใบกะแยงเป็นใบเดี่ยวขนาดเล็ก
ออกเป็นคู่ตรงข้ามตามข้อปล้องของลำต้น หรืออาจมี 3 ใบก็ได้ รูปทรงของใบเป็นแบบใบรีรูปขอบขนาน มีสีเขียว ตรงใบมีขนขึ้นปกคลุมเล็กน้อย ใบยาว 1.5-5 เซนติเมตร กว้าง 1-2 เซนติเมตร ฐานใบหุ้มลำต้น ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ไม่มีก้านใบ ด้านบนของใบมีตุ่มเล็ก ๆ ที่เป็นต่อมน้ำมันอยู่มาก จึงทำให้ผักกะแยงส่งกลิ่นหอมฉุนไปทั้งต้น
ส่วนดอกกะแยงจะออกเป็นดอกเดี่ยวหรืออาจจะแทงเป็นช่อบริเวณซอกใบ โดยในแต่ละดอกจะมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ เป็นสีเขียวมีขน ลักษณะดอกเป็นรูปกรวยกลีบดอกสีแดงสีชมพูอ่อน หรือสีม่วงยาว 0.3 เซนติเมตร และแยกออกเป็น 5 กลีบ ก้านดอกยาวประมาณ 0.5-1 เซนติเมตร
มีขนมากและมีก้านเกสรตัวผู้สีขาว 4 อัน ผลมีลักษณะรียาว ปลายผลเรียวแหลม ยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร ผลออกเป็นฝักยาวรี ผลอ่อนมีสีเขียว ส่วนผลแก่มีสีน้ำตาล และหากผลแก่เต็มที่จะปริแตกออกเป็น 4 แฉก โดยด้านในมีเมล็ดรูปทรงกลมสีน้ำตาลอมดำขนาดเล็กจำนวนมากผักกะแยง คุณค่าทางโภชนาการน่าสนใจ
กองโภชนาการ กรมอนามัย แสดงข้อมูลโภชนาการในส่วนที่กินได้ของผักกะแยง จังหวัดอุบลราชธานี ปริมาณ 100 กรัม ดังนี้
– พลังงาน 38 กิโลแคลอรี
– น้ำ 89.8 กรัม
– โปรตีน 1.5 กรัม
– ไขมัน 0.3 กรัม
– คาร์โบโฮเดรต 7.4 กรัม
– ไฟเบอร์ 1.5 กรัม
– เถ้า 1.0 กรัม
– แคลเซียม 55 มิลลิกรัม
– ฟอสฟอรัส 62 มิลลิกรัม
– ธาตุเหล็ก 5.2 มิลลิกรัม
– วิตามินเอ 586 ไมโครกรัม
– ไทอะมิน 0.02 มิลลิกรัม
– ไรโบฟลาวิน 0.87 มิลลิกรัม
– ไนอะซิน 0.6 มิลลิกรัม
– วิตามินซี 5 มิลลิกรัม
อย่างไรก็ตาม ผักกะแยงในแต่ละพื้นที่อาจจะให้คุณค่าทางโภชนาการที่ต่างกันเล็กน้อย ขึ้นอยู่กับคุณภาพดิน น้ำ และสภาพแวดล้อมในพื้นที่ที่ผักกะแยงเติบโตผักกะแยง ประโยชน์
ติดตามเรื่องราว วิธีใช้ฟ้าทะลายโจรและปริมาณที่ใช้ตามอาการต่าง ๆ
